Osmanlı İmparatorluğu’nda XIX. yüzyılda gelişen üretim tekniklerinin maliyet ve yönetim muhasebesi uygulamalarına etkisi: Tüfenkhane-i amire’ye ait bir imalat defteri

Birol Çeti̇n and Fatih Coşkun Ertaş
Additional contact information
Birol Çeti̇n: Gaziosmanpaşa Üniversitesi
Fatih Coşkun Ertaş: Gaziosmanpaşa Üniversitesi

Iktisat Isletme ve Finans, 2007, vol. 22, issue 250, 101-114

Abstract: Bu çalışmada Osmanlı İmparatorluğu’nda XIX. Yüzyılda gelişen üretim teknikleri karşısında maliyet ve yönetim muhasebesi uygulamalarında meydana gelen gelişmeler araştırılmıştır. Bu maksatla birim maliyet hesaplamalarıyla, maliyet ve yönetim muhasebesi açısından ilk sayılabilecek uygulamaları içeren tüfek ve diğer hafif harp araçlarının üretildiği Tüfenkhane-i Amire’ye ait muhasebe kayıtları incelenmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nda mevcut harp sanayi tesislerinden biri olan Tüfenkhane-i Amire’nin uygulamış olduğu muhasebe sistemin incelendiği bu çalışmada, mevcut arşiv kaynaklarının vermiş olduğu imkanlar çerçevesinde maliyetler konusundaki yaklaşımın nasıl şekillenmiş olduğu izah edilmeye çalışılmıştır. Bu tarz harp sanayi tesislerinde her ne kadar kar amacı güdülmese de, bugünkü maliyet ve yönetim muhasebesi uygulamalarına benzer uygulamanın geliştirilmiş olduğu görülmektedir. Bunlardan ilk dikkati çeken husus, birim maliyetlerin yapılan her iş için, ayrı ayrı ve aylık olarak hesaplanmış olmasıdır. İkicisi, stoklardan kullanılan malzemelerin de müstakil olarak tutulmuş olmasıdır. Üçüncüsü, stok kontrolü hesaplarında da açıkça ifade edildiği gibi tutar ve miktar bilgileri birbirinden ayrı olarak kayıtlara geçirilmiştir. Son olarak, kalite kontrol sonucunda ortaya çıkan giderlerin ve genel yönetim giderlerinin de hesaplanmış olmasıdır. Ayrıca defterde uygulanan muhasebe sistemi kendi içerisinde oldukça tutarlı bir yapı sergilemektedir. Zira defterin sistematik sıralamasında ana faaliyetlerin ilk, diğer tali işlemlerin de daha sonra yer alması bunu doğrulamaktadır. Her ne kadar defterimizde bugünkü maliyet hesaplama yaklaşımına uygun bir yöntem izlenmemiş olsa da o günün şartları içerisinde ileri bir uygulama ortaya konabilmiştir. Kısaca Osmanlı İmparatorluğu’nda gelişen üretim teknolojisi ile beraber maliyet ve yönetim muhasebesi uygulamalarının da var olduğu söylenebilir.

Keywords: maliyet muhasebesi; osmanlı imparatorluğu; tüfenkhane-i amire; imalat defteri (search for similar items in EconPapers)
JEL-codes: M49 N65 (search for similar items in EconPapers)
Date: 2007
References: Add references at CitEc
Citations:

There are no downloads for this item, see the EconPapers FAQ for hints about obtaining it.

Related works:
This item may be available elsewhere in EconPapers: Search for items with the same title.

Export reference: BibTeX RIS (EndNote, ProCite, RefMan) HTML/Text

Persistent link: https://EconPapers.repec.org/RePEc:iif:iifjrn:v:22:y:2007:i:250:p:101-114

Ordering information: This journal article can be ordered from
http://www.iif.com.t ... ew/iif.2007.250.4612

Access Statistics for this article

Iktisat Isletme ve Finans is currently edited by Ali Bilge

More articles in Iktisat Isletme ve Finans from Bilgesel Yayincilik
Bibliographic data for series maintained by Ali Bilge ().